بازگشت آرام به زندگی

آرامش شبانه استان کرمانشاه راس ساعت 21:48:16 روز یکشنبه 21 آبان 1396 برای بیش از 40 ثانیه به جهنم تبدیل شد؛ جهنمی که گرچه برای بیشتر کرمانشاهی ها زود تمام شد، اما ده ها هزار خانواده را به خاک سیاه نشاند.
فرو ریختن ستون های شهر، فرصت فکر کردن به بسیاری را نداد و در کمتر از یک دقیقه هزاران ستون و سقف فرود آمد و نفس 620 تَن را برای همیشه گرفت و 12 هزار و 386 تَن را نیز مجروح و زخمی کرد.
بسیاری از کسانی که از تکانه های 7.3 ریشتری و خشم ترسناک زمین جان سالم به در بردند، تا مدت ها یا در شوک بودند یا به عزای نزدیکانشان نشستند. مانند خانواده مرادبیگی از اهالی محله فولادی سرپل ذهاب که 11 عزیز خود را از دست داد.
10 شهرستان و یک هزار و 930 روستای استان کرمانشاه از این حادثه خسارت جدی دید، هرچند عمق فاجعه در سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی، دالاهو، قصرشیرین و گیلانغرب بیش از بقیه بود.
وقوع زلزله برای کرمانشاه نه فقط تخریب 36 هزار خانه و خسارت به 67 هزار واحد مسکونی که بیش از 10 هزار میلیارد تومان ضرر بود.

** از اسکان اضطراری تا آغاز بازسازی
مرحله اسکان اضطراری در چادر و اسکان موقت در کانکس با وجود ضعف هایی که داشت، یک تجربه موفق بود چنانچه به گفته استاندار کرمانشاه حدود 19 هزار کانکس طی 2 ماه در اختیار زلزله زدگان قرار گرفت در حالی که بسیاری از خانوارها هم ترجیح دادند به جای کانکس معادل ریالی آن(پنج میلیون تومان) را دریافت کنند تا بتوانند جایی را اجاره کنند.
'هوشنگ بازوند' البته عنوان کرد: بسیاری از کسانی که از دولت پول کانکس را دریافت کرده بودند، کانکس های اهدایی مردم را هم گرفتند؛ کانکس هایی که بخشی از آنان کیفیت لازم را نداشت و در باد و توفان واژگون شد اما در نهایت همه آنها به پای دولت نوشته شد. طبیعی بود که کانکس یک یا 1.5 میلیون تومانی استحکام کانکس هفت تا 7.5 میلیون تومانی دولت را نداشته باشد.
آواربرداری و آغاز مرحله بازسازی تقریبا از دی ماه 1396 آغاز شد، اما پیشرفت آن بسیار کند بود. مهمترین دلیل کندی کار پیچ و خم های اداری و مدیریتی در نظام مهندسی، شهرداری ها و بانک ها در طراحی، صدور مجوز ساخت و پرداخت تسهیلات بود. با این حال از اردیبهشت 1397 بازسازی سرعت بیشتری گرفت.
باتوجه به تفاوت میزان خسارت های وارد شده، واحدهای مسکونی به پنج سطح تخریبی نوع یک (ریزش بیش از 50 درصدی) و دو (خسارت کم به سقف و ستون)، تعمیری نوع یک، دو و سه (براساس شدت خسارت به غیرسازه) تقسیم‌بندی شد و خدمات و تسهیلاتی که به آنان ارائه شد، کاملا متفاوت بود.
طی ارزیابی های بنیاد مسکن انقلاب اسلامی کرمانشاه 21 هزار و 200 واحد مسکونی در زلزله تخریبی نوع یک، حدود 15 هزار واحد نیز تخریبی نوع 2 محسوب شدند. این تقسیم بندی گرچه یک ابتکار مثبت و برنامه ریزی شده بود اما بخشی از اعتراض های اولیه به همین دلیل رخ داد و زلزله زده ها به ویژه تعمیری ها و تخریبی های نوع 2 از تقسیم بندی صورت گرفته و کاهش تسهیلات دریافتی خود ناراضی بودند.
البته بازوند در گفت وگو با ایرنا گفت: در هیچ یک از زلزله ها برنامه ای برای بازسازی واحدهای مسکونی تخریبی نوع 2 وجود نداشته است اما به مالکان این واحدها تسهیلات بازسازی دادیم طوری که بسیاری از آنها علاوه بر تعمیر خانه خسارت دیده خود، اقدام به ساخت واحدی جدیدی نیز کردند.

** تسهیلات کم سابقه
دولت برای تسریع در بازسازی ویرانی ها تسهیلات گسترده ای درنظر گرفت که برخی از آنها کم سابقه بود.
به گفته استاندار کرمانشاه، زلزله تاکنون 10 هزار و 300 میلیارد تومان بار مالی برای دولت داشته است که اگر مرحله دوم امهال هم اجرایی شود باید هزار و 500 میلیارد تومان دیگر هم به این مبلغ افزود.
بازوند افزود: دولت تاکنون هشت هزار و 613 میلیارد تومان وام 15 ساله چهار درصدی به زلزله زدگان پرداخت کرده که مابه التفاوت سود آن تا 18 درصد را که 2 هزار و 900 میلیارد تومان است، خودش باید به بانک مرکزی پرداخت کند. همچنین 990 میلیارد تومان کمک بلاعوض به زلزله زدگان پرداخت شده است.
رئیس ستاد بازسازی مناطق زلزله زده استان کرمانشاه هم به ایرنا گفت: دولت در مجموع 73 میلیون تومان در قالب تسهیلات و بلاعوض به صورت نقدی به هر خانوار پرداخت کرده که این مبلغ برای هر طبقه مسکونی است و اگر خانواری یک واحد سه طبقه را از دست داده است، این مبلغ سه برابر شده است. در کنار این کمک های نقدی، بنیاد مستضعفان متعهد شده 175 هزار تن سیمان مورد نیاز مناطق زلزله زده را به صورت رایگان تامین کند که تاکنون 125 هزار تن آن وارد منطقه شده و مابقی نیز به تدریج وارد می شود.
'رضا خواجه ای' به توزیع آهن آلات ارزان قیمت نیز اشاره کرد و افزود: بنیاد مسکن 20 تن سیمان و 170 هزار متر تیرچه بتنی به صورت ارزان قیمت در مناطق زلزله زده توزیع کرده است.
'مهرداد سالاری' معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه گفت: دولت همچنین پی کنی، طراحی نقشه و صدور مجوز ساخت واحدهای تخریبی را رایگان کرد و خودش هزینه آنها را به سازمان نظام مهندسی و شهرداری ها پرداخت کرده است.
مردم سراسر کشور نیز تاکنون 265 میلیارد تومان کمک غیرنقدی و 89 میلیارد تومان هم کمک نقدی به زلزله زدگان استان کرمانشاه کرده اند. از این 89 میلیارد تومان، 67 میلیارد از طریق هلال احمر و 22 میلیارد تومان هم به واسطه چهره های مشهور از جمله 'علی دایی'، 'نرگس کلباسی' و 'صادق زیباکلام' بوده است.

** شوک گرانی و واحدهای نیمه کاره
دولت و بنیاد مسکن واحدهای تخریب شده را تا مرحله نصب چارچوب درها و پنجره تکمیل می کنند و دیگر مراحل شامل کاشی کاری، سفید کاری و غیره بر عهده زلزله زدگان است؛ هزینه ای که تامین آن برای بخشی از شهروندان سخت است بویژه کسانی که پس از زلزله منبع درآمد خود را از دست داده اند.
اما تعدادی از واحدهای نیمه کاره در شهرهای زلزله زده استان کرمانشاه از مرحله اسکلت فراتر نرفته اند طوری که شهر سرپل ذهاب مملو از چارچوب های فلزی چند طبقه است که به گفته مالکان، اعتباری برای تکمیل آنها در دست نیست.
اکنون مهمترین مشکل و دغدغه این زلزله زدگان که سبب گله مندی آنها شده، موانع تکمیل این واحدهای نیمه تمام است. گزارش های میدانی ایرنا حاکیست که تسهیلات دولتی کفاف تامین سایر مصالح ساختمانی را نمی دهد. مالکان این واحدهای چند طبقه نیمه کاره همچنان در کانکس های سطح شهر و کنار اسکلت ساختمان خود زندگی می کنند. بسیاری از آنها مدعی اند که همه تسهیلات دریافتی دولت را هزینه کرده اند اما با وجود اینکه داشته های خود را هم روی آن گذاشته اند فقط توانسته اند اسکلت بنا را عَلم کنند و دیگر پولی برای تکمیل آن ندارند.
خانم حسینی که همسرش در زلزله مصدوم و زمینگیر شده به خبرنگار ایرنا گفت: 'نه فقط وام دولت که هرچه خودمان هم داشتیم خرج کردیم اما فقط توانستیم این آهن ها را بالا ببریم. او با دست به اسکلت فلزی سه طبقه ای اشاره می کند که کمی از کانکس‌اش فاصله دارد و به نظر می رسد از دو سه ماه پیش دست نخورده است.
حسین 30 ساله هم که به همراه همسر و نوزادش همچنان در کانکس های سرپل ذهاب زندگی می کند، تاکید کرد که 'اگر دولت به یاری ما نیاید باید فقط به تماشای این اسکلت ها بنشینیم و تا سال های سال در کانکس زندگی کنیم.'
میرزایی، دیگر ساکن کانکس در سرپل ذهاب گفت: شاید پیش از گرانی مصالح امیدی به تکمیل این خانه های نیمه کاره بود اما با این قیمت های گران آن امید هم از دستمان رفت.
جهش تورمی و گران شدن مصالح در تابستان 97 مهمترین عامل خالی شدن دست مالکان و ایجاد انبوه واحدهای نیمه کاره است، تورمی که استاندار کرمانشاه هم از آن به عنوان 'یک زلزله 6 ریشتری' جدید در مناطق زلزله زده یاد می کند. 'به عنوان مثال آهن به یک باره از کیلویی 2 هزار و 100 تومان به چهار هزار و 700 تومان افزایش یافت.'
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه هم با اشاره به نوسان های بازار و افزایش قیمت مصالح ساختمانی، گفته است که درخواست مردم برای افزایش کمک های اعتباری به حق است و دولت افزایش کمک ها را بررسی می کند.
البته استاندار کرمانشاه قولی در این زمینه نداد و گفت: علت ساخت و سازهای نیمه کاره 'تخلف از پروانه و اضافه ساخت' است.
بازوند افزود: معدل طبقات ساختمان در شهر سرپل ذهاب پیش از زلزله 1.2 طبقه بوده اما این عدد پس از زلزله به 3.8 طبقه رسیده است یعنی ارتفاع ساختمان ها بیش از 2 طبقه بالاتر رفته است. در واقع بسیاری از زلزله زدگان که در گذشته ساختمانی یک یا دو طبقه داشته اند، در مرحله بازسازی تصمیم گرفته اند که ساختمانی سه یا چهار طبقه بسازند. در این شرایط طبیعی است که تسهیلات پرداختی دولت برای یک ساختمان یک یا دو طبقه نمی تواند پاسخگوی تکمیل سه یا چهار طبقه باشد.
وی همچنین گفت: فقط در شهر سرپل ذهاب 9 هزار و 600 پروانه ساخت صادر شده است در حالی که واحدهای تخریب شده در زلزله حدود هفت هزار واحد بوده است. به عبارت دیگر بسیاری از دیگر شهروندان ترجیح داده اند که از این فرصت برای نوسازی و ساخت و ساز جدید استفاده کنند.
معاون عمرانی استانداری هم گفت: کمک های دولت برای ساخت و مقاوم سازی واحدهایی 80 و 90 متری است و براساس برآوردهای ما این کمک های بلاعوض و تسهیلات پرداختی برای چنین واحدهایی کفایت می کند اما چنانچه کسانی بخواهند با همین مبالغ واحدهایی با متراژ بیشتری بسازند طبیعی است که کفایت نمی کند. به طور مثال اگر فردی یک واحد مسکونی چهار طبقه داشته و خسارت به آن وارد شده به ازای هر طبقه 73 میلیون تومان پرداخت می شود اما اگر فردی یک طبقه داشته علاوه بر پرداخت خسارت آن یک طبقه دولت 40 میلیون تومان تسهیلات ارزان قیمت برای ساخت یک پیلوت هم به این واحدها پرداخت می کند (به دلیل قانون ایجاد پارکینگ) اما اگر بخواهد ساختمان خود را توسعه دهد باید از جیب خود هزینه کند.
در سالگرد وقوع زلزله و در آستانه فرا رسیدن فصل سرما، آن دسته از زلزله زدگانی که سرمایه ای دارند با تمام توان مشغول ساخت و ساز هستند تا واحدهایشان را برای زمستان آماده کنند و بار دیگر اسیر باد و باران نشوند. کسانی هم که پول و اعتباری ندارند، واحدهای نیمه کاره خود را در مراحل مختلف ساخت رها کرده و منتظر کمک بیشتر دولت و اعطای تسهیلات جدید هستند.
بخشی از این افراد کسب و کار قبلی خود را در جریان زلزله از دست داده اند و درآمد قابل اتکایی برای ادامه ساخت و ساز ندارند و اکنون مشخص نیست که آن دسته از مالکان واحدهای نیمه کاره که هیچ پولی برای دیوارچینی، زدن سقف، گچ و سفیدکاری و خرید در و پنجره ندارند، تا چه زمانی باید در کانکس ها بمانند.
'محبت جمالی نیا'، فرماندار سرپل ذهاب در این باره گفت: کسانی که اقدام به اضافه ساخت و احداث ساختمان سه و چهار طبقه کرده اند، حتما سرمایه و توان لازم برای اتمام آن را دارند و خودشان می توانند آن را تکمیل کنند.

** وضعیت مستاجران
مستاجران گرچه خسارت زیادی از زلزله دیدند اما چون مالک واحدهای تخریبی نبودند، تسهیلات بازسازی به آنان تعلق نگرفت. بخشی از مستاجران پس از زلزله راهی شهرهای دیگر کرمانشاه شدند و عده ای نیز همچنان در کانکس و اندکی هم در چادر زندگی می کنند.
مریم 15 ساله از دانش آموزان سرپل ذهابی است که مدرسه اش در زلزله پارسال تخریب شده و مجبور است راه طولانی تری را برای رسیدن به مدرسه جدیدش طی کند. او گفت: چون مستاجر بودیم هنوز تکلیف مان مشخص نیست و باید در کانکس ها منتظر بمانیم تا اول برای بقیه خانه بسازند تا بعد نوبت مستاجرها شود.
بنابر اعلام ستاد بازسازی مناطق زلزله زده استان کرمانشاه، اکنون (ابتدای آبان 1397) تنها در شهر سرپل ذهاب دست کم چهار هزار نفر هنوز در کانکس زندگی می کنند که نزدیک 40 درصد از آنها را مستاجران و بقیه را مالکان واحدهای تخریبی و تعمیری تشکیل می دهند.
اخیرا دولت با کمک منابع دولتی تصمیم گرفته است که در زمین های اطراف شهر برای مستاجران خسارت دیده از زلزله هم مسکن بسازد.
به گفته معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار کرمانشاه، 'برآورد اولیه از تعداد مستاجران در شهر سرپل ذهاب پنج هزار نفر بود که پس از بررسی های انجام شده تعداد سه هزار و 600 مستاجر تایید شد و اکنون موافقت نامه واگذاری زمین به این تعداد خانوار با سازمان ملی زمین و مسکن و راه و شهرسازی منعقد شده و قرار است زمین هایی به این خانوارها واگذار شود و آنها نیز گروه های ساخت تشکیل دهند و با استفاده از زمین رایگان و وام کم بهره دولت اقدام به ساخت واحد مسکونی کنند.
مهرداد سالاری با بیان اینکه این طرح وارد مرحله اجرایی شده است، گفت: زمین برای اجرای این طرح اختصاص داده شده و خانوارها نیز پالایش شده و در حال تهیه نقشه و مقدمات ساخت واحدهای مسکونی این خانوارها هستیم.
وی از مردم خواست کمک کنند تا توقعات نسبت به دولت بالا نرود چرا که این عدالت اجتماعی نیست که فردی مستاجر و فاقد هرگونه ملکی به همان میزانی که مالک یک واحد که مسکنش تخریب شده بوده از دولت درخواست کمک کند.
ساخت مسکن برای مستاجران در عین حال که نیازمند زمان زیادی است ممکن است به خالی ماندن هزاران واحد در شهرها هم منجر شود، زیرا بسیاری از زلزله زدگان به امید اجاره دادن برخی طبقات ساختمان های در حال احداث خود و کسب درآمد، اقدام به اضافه ساخت و بنا کردن ساختمان های سه و چهار طبقه بجای خانه های یک یا دو طبقه سابق خود کرده اند. بنابر این ساخت مسکن برای مستاجران علاوه بر تحمیل هزینه جدید، سبب خالی ماندن بسیاری از واحدهای مسکونی در آینده خواهد شد. بنابراین شاید تصمیم بهتر و زودبازده کمک به تکمیل واحدهای نیمه کاره باشد.

** مسکن مهر در سربالایی
مسکن مهر شهید شیرودی سرپل ذهاب 24 بلوک شامل 576 واحد داشت که در جریان زلزله ستون و سقف های آن سالم ماند اما بسیاری از دیوارها فروریخت. به تشخیص کارشناسان، سازه سه بلوک هم سست شده بود که برای بازسازی مجدد، تخریب شد اما بقیه بلوک ها پس از مقاوم سازی تکمیل می شود.
با توجه به حجم محدود خسارت ها در 21 بلوک شهرک شیرودی انتظار عمومی این بود که مقاوم سازی و تعمیر آنها حتی پیش از سالگرد زلزله به پایان برسد اما عملیات اجرایی چند ماه به طور کلی متوقف بود.
استاندار کرمانشاه درباره آخرین وضعیت پیشرفت این طرح گفت که 'تا پایان پاییز 1397 شش بلوک مسکن مهر سرپل ذهاب آماده تحویل به مالکان می شود. 15 بلوک هم تا پایان سال تکمیل خواهد شد. سه بلوک تخریب شده هم تا پایان نیمه نخست 1398 تکمیل می شود.'
از سوی دیگر مهندس 'حمید دیمویی' رئیس ستاد معین بازسازی بنیاد مسکن استان اصفهان که مسئولیت بازسازی مسکن مهر را بر عهده دارد، عنوان کرد که 'با تلاش سخت و فشرده می توانیم تا پایان سال 97، 6 بلوک و تا نیمه اول 98 هم 15 بلوک را تکمیل و تحویل مردم دهیم. سه بلوک تخریبی هم تا آخر سال 98 آماده می شود.'
این در حالی است که 'علیرضا شوشتریان' مدیر پروژه مسکن مهر سرپل ذهاب ادامه کار را با مشکلاتی از جمله 'افزایش قیمت مصالح ساختمانی و دستمزد نیروی کار' مواجه و کمک به رفع آن را ضروری دانست.

** آخرین وضعیت بازسازی
استاندار کرمانشاه معتقد است که سرعت بازسازی مناطق زلزله زده 'بی سابقه' بوده است و گفت: 'یک ماه درگیر اسکان اضطراری و 2 ماه در حال اسکان موقت بودیم و حدود 2 ماه هم بارندگی داشتیم. یعنی در واقع بازسازی و تعمیر بیش از 70 هزار واحد تنها ظرف هفت ماه انجام شده است.'
رئیس ستاد بازسازی مناطق زلزله زده استان کرمانشاه در این باره گفت: تاکنون 18 هزار و 200 واحد مسکونی بازسازی و تحویل مردم شده اند که تا پایان آبان این عدد به 20 هزار واحد می رسد.
'رضا خواجه ای' درباره وضعیت پیشرفت سایر واحدها اظهار کرد: تاکنون 35 هزار و 635 واحد مسکونی تخریبی پی‌کنی شده و از این تعداد 33 هزار و 101 واحد آرماتوربندی و 32 هزار و 480 واحد هم بتن ریزی شده اند. همچنین 28 هزار و 403 واحد اسکلت بندی و 22 هزار و 459 واحد دیوار چینی شده اند. سقف 23هزار و 327 واحد هم زده شده و گچ و خاک دیوارهای 17 هزار و 446 واحد به اتمام ‌رسیده است. در رابطه با واحدهایی هم که نیاز به تعمیر دارند، تاکنون کار 59 هزار و 930 واحد زلزله زده آغاز شده و 53 هزار و 703واحد به صورت کامل تعمیر‌‌ شده اند.
پیشتر اعلام شده بود که بازسازی بخش روستایی مناطق زلزله زده تا نیمه اول سال 97 تمام می شود اما اکنون مدیران اجرایی امیدوارند که تا پایان اسفند همین سال، جشن تکمیل روستاها را برپا کنند. در بخش شهری هم بعید به نظر می رسد که بازسازی در نیمه اول سال 1398 تمام شود و احتمالا تا پایان این سال طول بکشد هرچند هنوز تکلیف برخی زلزله زده ها مانند مستاجران و نیز بخشی از واحدهای نیمه کاره روشن نیست.
بر اساس آمار اعلامی ستاد بازسازی مناطق زلزله زده، اکنون پیشرفت فیزیکی واحدهای احداثی روستایی به 85 درصد و واحدهای شهری به 55 درصد رسیده است.
بازسازی مسکن مهر هم به نظر می رسد تا پایان زمستان 1398 به درازا بکشد. البته این پیش بینی ها در صورتی محقق می شود که گرانی مصالح ساختمانی و دستمزد نیروی کار سبب توقف یا کند شدن سرعت بازسازی نشود.

** محلات مشکل دار
در برخی نقاط شهری به ویژه در سرپل ذهاب هنوز حتی آواربرداری هم انجام نشده است زیرا تعدادی از محلات دچار مشکل الحاق به شهر هستند که با توجه به مشکلات حقوقی و قضایی، بازسازی آنها آغاز نشده و متوقف مانده است. این محلات در گذشته جزء شهر نبوده و به صورت غیرمجاز ساخته شده اند و چون سند ندارند، مراحل طراحی و صدور مجوز ساخت آنها با مشکل مواجه شده و مالکان آنها بلاتکلیف مانده اند. هنوز هیچ فکری برای این دسته از زلزله زدگان نشده است.
آقای کرمی یکی از این بی خانمان هاست که از سال گذشته در کانکس زندگی می کند و هنوز خانه ویران شده اش خاکبرداری هم نشده است، گفت: فقط من نیستم که مشکل سند دارم اما نمی دانیم تا کی باید منتظر حل مشکل مان بمانیم. به هر جایی هم مراجعه می کنیم ما را به جای دیگری پاس می دهند.
به گفته رئیس ستاد بازسازی مناطق زلزله زده کرمانشاه 'در دو محله حاشیه نشین شهر سرپل ذهاب که روستاهای الحاق شده به این شهر هستند، 50 واحد تخریب شده، اما به دلیل مشکل تملک، شهرداری پروانه آنها را صادر نمی کند تا اقدام به باز سازی کنیم.
رضا خواجه ای همچنین عنوان کرد: سازمان نظام مهندسی نیز در بحث طراحی نقشه و نظارت بر واحدهای زلزله زده دیگر تخفیفی اعمال نمی کند که این مسئله اعتراض برخی از زلزله زدگان را به دنبال داشته است.'

** جذابیت ماندن در کانکس
سطح شهرهای زلزله زده استان کرمانشاه به ویژه سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی هنوز مملو از کانکس و چادر است و به نظر می رسد آمار کانکس ها بسیار بیشتر از آمارهای اعلامی ستاد بازسازی است. گرچه مهیا نبودن واحدهای مسکونی مهمترین دلیل زلزله زدگان برای ماندن در کانکس است اما برای عده ای هم رایگان بودن آب و برق و نپرداختن اجاره یک فرصت و جذابیت فوق العاده محسوب می شود.
تا پایان تابستان 97 آب و برق برای همه زلزله زدگان رایگان بود اما به گفته فرهاد تجری نماینده سرپل ذهاب، قصر شیرین و گیلانغرب در مجلس شورای اسلامی زلزله زدگان از مهرماه قبض دریافت می‌کنند و باید مبالغ را بپردازند.
مجانی بودن آب و برق مناطق زلزله زده سبب رشد تصاعدی مصرف شده به طوری که سرانه روزانه مصرف آب مردم سرپل ذهاب از 60 لیتر پیش از زلزله به 400 لیتر در سال 97 افزایش یافته است. البته مهمترین دلیل این رشد هفت برابری استفاده از آب شرب برای ساخت و ساز بوده است. همچنین بنابر اعلام مدیرعامل شرکت توزیع برق کرمانشاه از زمان وقوع زلزله 21 آبان 96 تا آخر مرداد 97 بیش از 20 میلیارد تومان برق در مناطق زلزله زده استان مصرف شده است.

** بازسازی زیرساخت ها در مراحل اولیه
برآورد خسارات وارده به ساختمان های اداری و زیرساخت های خدماتی در مناطق زلزله زده استان کرمانشاه یک هزار و 200 میلیارد تومان بوده است که تاکنون /آبان 97 / حدود 700 میلیارد تومان آن تصویب و ابلاغ و بین دستگاه های اجرایی و شهرداری ها توزیع شده است.
البته برخی دستگاه ها مانند آب و برق که خدمت رسانی آنها اضطراری است از محل منابع داخلی خود بازسازی را شروع کرده اند. استان کرمانشاه فقط تا پایان سال مالی جاری یعنی آخر تیرماه سال 98 فرصت جذب این هزار و 200 میلیارد تومان را دارد.
در بخش کشاورزی هم زلزله به 26 واحد کشاورزی، 318 دامپروری، 168 واحد آبزیان، 13 هزار و 941 واحد دامداری، 16 هزار و 608 دام سبک و 706 راس دام سنگین خسارت زد که برای بازسازی و جبران آن 600 میلیارد تومان تسهیلات با نرخ چهار درصد در روستاها و 6 درصد در شهرها اختصاص یافته است. به گفته امیر خسروانی مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری کرمانشاه از این میزان تا آبان 97 فقط 120 میلیارد تومان جذب شده است.
188 خانه بهداشت و 16 مرکز جامع خدمات سلامت و سه بیمارستان آسیب دیده هم 64 میلیارد تومان بودجه می خواهد. البته خیران هم در این زمینه بویژه ساخت خانه بهداشت وارد میدان شده اند. بازسازی فاز اول بیمارستان شهدای سرپل ذهاب همچنان در مرحله مقاوم سازی است و احتمالا تکمیل آن تا پایان سال طول بکشد. ساخت فاز دوم این بیمارستان هم که در جریان زلزله تخریب شده بود، از سوی خیران آغاز شده و در سالگرد زلزله به مرحله اجرای فنداسیون رسیده است.
در بخش صنعتی و تجاری هم 186 واحد و در بخش اصناف نیز پنج هزار و 633 واحد خسارت دیده اند که بازسازی آنها 400 میلیارد تومان اعتبار می خواهد. برای جبران خسارت 110 مسجد، مصلی و امام زاده نیز 15 میلیارد تومان اعتبار اختصاص یافته است و به زودی عملیات اجرایی ساخت و تعمیر این اماکن مذهبی در مناطق زلزله زده آغاز می شود. در بخش آموزشی روند باسازی سرعت بهتری دارد و به گفته بهزاد کهریزی مدیرکل دفتر فنی استانداری کرمانشاه از 78 واحد آموزشی خسارت دیده، 44 مدرسه اول مهر 97 به بهره برداری رسید و 9 مدرسه نیز تا پایان آذر تکمیل می شود.

** کسب و کار در انتظار رونق گذشته
زلزله مهیب 7.3 ریشتری آبان 96 نه فقط خانه و کاشانه که کار و کاسبی بسیاری از ساکنان مناطق زلزله زده را به هم ریخته و آنان را بیکار یا کم درآمد کرده است. عده ای اندکی هم معلول و خانه نشین شده اند. طبق اعلام سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه زلزله حدود هشت هزار میلیارد ریال خسارت به بخش های صنعت و معدن و اصناف وارد کرده است. نرخ بیکاری در استان کرمانشاه حدود 21 درصد است اما آمار بیکاری در شهرستان های زلزله زده استان از مرز 30 درصد هم گذشته است. بنابر اعلام کمیته امداد و بهزیستی استان کرمانشاه پس از زلزله بیش از 11 هزار خانوار جدید باید زیرپوشش کمک های امدادی قرار بگیرند.
البته رونق گرفتن ساخت و ساز در مناطق زلزله زده سبب اشتغالزایی قابل توجهی در منطقه شده است طوری که به گفته معاون عمرانی استانداری کرمانشاه بیش از 18 هزار شغل در بازسازی ها ایجاد شده است.
مدیرکل دفتر فنی استانداری کرمانشاه هم گفت: 11 هزار و 500 شغل مستقیم ایجاد شده که از این تعداد 2 هزار و 100 نفر مهندس و مابقی نیروی کار ساختمانی هستند. به گفته کهریزی بیش از 90 درصد نیروی کار فعال در مناطق زلزله زده بومی هستند.
این واقعیت قابل کتمان نیست که رونق داشتن بخش مسکن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم سبب پویایی بسیاری دیگر از مشاغل و طبعا درآمدزایی برای اهالی منطقه و استان کرمانشاه می شود اما با توجه محدود بودن دوران بازسازی و نیز جهش تورمی در این بخش، احتمالا به زودی رونق فعلی رو به نزول می گذارد و اگر فکر مناسبی برای رونق تولید و بهبود کسب و کار زلزله زدگان نشود، آنان نه تنها از عهده بازپرداخت وام های دریافتی برنمی آیند که حتی در تامین معاش روزمره دچار مشکلات جدی خواهند شد.

** امهال در نیمه راه
طبق مصوبه اردیبهشت 97 هیات دولت وام های زیر 50 میلیون تومان خسارت دیدگان زمین لرزه آبان 96 در 9 شهرستان و 2 بخش استان کرمانشاه، از زمان وقوع حادثه به مدت 2 سال مشمول قانون امهال می شوند و نیازی به پرداخت اقساط ندارند و طی این مدت سود و کارمزد وام‌ها را دولت به بانک پرداخت می کند.
برآورد اولیه در استان کرمانشاه این بود که اصل تسهیلات اخذ شده خسارت دیدگان 2 هزار و 317 میلیارد تومان است که بار مالی سود و کارمزد 24 ماهه آن 850 میلیارد تومان خواهد بود.
البته وعده اولیه، امهال همه وام های بانکی زلزله زدگان خسارت دیده بود و به همین دلیل بدهکاران ساکن در مناطق زلزله زده هنوز امیدوارند که خبرهای خوبی از قانون امهال بشنوند.
سرپرست اداره کل مدیریت بحران استانداری کرمانشاه در این باره به ایرنا گفت: بر اساس بررسی های جدید باید سه هزار و 926 میلیارد تومان از تسهیلات پرداخت شده در مناطق زلزله زده استان امهال شود. تاکنون 2 هزار و 317 میلیارد تومان از این تسهیلات امهال شده و برای امهال یک هزار و 609 میلیارد تومان مابقی باید دولت مجوز صادر کند که پیگیری های لازم در این ارتباط انجام شده است.
به گفته جلیل بالایی، براساس قانون مصوب مجلس افراد خسارت دیده مشمول امهال وام ها به صراحت به تفکیک شهری و روستایی، تولیدی و غیرتولیدی تعیین شده و یکی از معیارهای ما هم برای این امهال ها 103 هزار پرونده تشکیل شده از سوی بنیاد مسکن است.
در این میان عده ای از بدهکاران بزرگ بانک ها هم به فکر سوءاستفاده از قانون امهال افتاده اند. این عده که بدهی های چند صد میلیونی و چند میلیارد تومانی به بانک ها دارند، درصدد ایجاد پرونده خسارت جزئی به کسب و کارشان و قرار گرفتن در فهرست امهال هستند. البته استاندار کرمانشاه گفته است که نسبت به پرداخت تسهیلات واحدهای تولیدی زلزله زده سخت گیری و از ایجاد رانت برای برخی افراد جلوگیری می کند: 'بنا نیست که کارخانه ای که 20 میلیارد تومان بدهی دارد به دلیل شکستن چند شیشه تسهیلات آن امهال شود.'

** مهار اپیدمی
امداد به مصدومان زلزله از نقاط درخشان خدمت رسانی روزهای پس از وقوع زمین لرزه بود که سرعت و گستره آن خیره کننده بود. با این حال رها شدگی فاضلاب، انبوه زباله و کمبود آب شرب در مناطق زلزله زده نگرانی های زیادی درباره وقوع اپیدمی در تابستان 97 ایجاد کرد. به ویژه اینکه بیماری سالک یکی از بیماری های بومی منطقه سرپل ذهاب، ثلاث باباجانی و تا حدودی گیلانغرب بوده و انبوه نخاله های ساختمانی و زباله، فاضلاب های روان، گرمای هوا و کمبود سرویس بهداشتی و حمان بسیار مساعدی را برای رشد حشرات و انتقال این بیماری ایجاد کرده بود.
با این حال اقدام های خوبی بویژه در زمینه هدایت آب های سطحی و فاضلاب به خطوط اصلی شبکه جمع آوری و تصفیه خانه، جونده کشی، سم پاشی، مه پاشی، جمع آوری و دفع بهداشتی زباله ها و آموزش عمومی مقابله با سالک و دیگر بیماری های واگیر انجام و سبب شد که شیوه سالک حتی از سال 96 هم کمتر باشد که اتفاق خوشحال کننده ای بود.
در شهرستان قصرشیرین ابتلای به بیماری سالک در مقایسه با تابستان سال گذشته 20 درصد کاهش یافت و در سرپل ذهاب هم از 70 مورد در سال 96 با تنها 7 مورد در سال 97 رسید. البته مشکل دفع فاضلاب همچنان در برخی نقاط شهری مناطق زلزله زده ادامه دارد.
زمین لرزه 7.3 ریشتری 21 آبان در 11 کیلومتری بخش ازگله و 32 کیلومتری شهرستان سرپل ذهاب در غرب کرمانشاه رخ داد، اما پس لرزه های آن تاکنون ادامه داشته و از مرز پنج هزار و 300 مورد هم گذشته که شدت برخی از آنها به 5.9 ریشتر هم رسیده است.
استان 2 میلیون نفری کرمانشاه با مساحت 25 هزار کیلومتر مربعی در غرب کشور واقع شده و دارای 14 شهرستان، 31 شهر و افزون بر 2 هزار و 500 روستای بالای 20 خانوار است.

---

منبع: ایرنا